.JPG "Museumplein Amsterdam met Van Gogh Museum en Stedelijk Museum")
Johan Maurits van Nassau Siegen – de naamgever van het Mauritshuis – staat de afgelopen jaren niet meer voornamelijk voor zijn culturele bijdragen aan de Nederlandse geschiedenis in de schijnwerper. Er komen ook steeds meer vragen op over zijn rol in en zijn verantwoording voor de trans-Atlantische slavenhandel. Want terwijl in Den Haag zijn stadspaleis, het huidige Mauritshuis ontstond, was Johan Maurits gouverneur van de West-Indische Compagnie in Nederlands Brazilië. Hier werden tot slaaf gemaakten uit West-Afrika op plantages ingezet. En met de suiker die op deze plantages gewonnen en naar Europa vervoerd werd, kon goed geld verdiend worden.
Een publiek debat kwam met name op gang toen in 2017 de kopie van een buste van Johan Maurits uit het foyer van het Mauritshuis verwijderd werd. Voor het Mauritshuis waren de vragen over en de kritiek aan Johan Maurits’ historische rol aanleiding voor een speciale expositie over hem die nu in het museum te zien is. De tentoonstelling Bewogen beeld - Op zoek naar Johan Maurits is het eerste hoofdstuk in een verder reikend onderzoek naar dit onderwerp dat de komende jaren plaats zal vinden. Aan de hand van werken uit de eigen collectie voert het Mauritshuis ons voor ogen dat Johan Maurits van Nassau Siegen niet alleen een liefhebber van kunst, architectuur en wetenschap was. Maar zijn biografie heeft ook een donkerdere kant waarvan nog geen consensus bestaat welk oordeel hierover 350 jaar later te vellen zou zijn.
Een tentoonstelling in het Mauritshuis over Johan Maurits van Nassau Siegen en zijn rol in Brazilië
Wij zien onder meer een portret van Johan Maurits door Jan de Baen, aangekocht door koning Willem I, Rembrandts schilderij van twee Afrikaanse mannen, en een schilderij met een gezicht op Itamaracá in Brazilië, gemaakt door Frans Post, een van de kunstenaars en wetenschappers, die met Johan Maurits naar Brazilië reisden en die daar het landschap in beeld vasthield. En natuurlijk de kopie van de buste die Bartholomeus Eggers van Johan Maurits maakte en waarvan de recentelijke verwijdering uit de permanente opstelling van het Mauritshuis deze tentoonstelling tot gevolg had. Het origineel werd door Eggers voor de tuinen vervaardigd die in Johan Maurits’ tijden bij zijn Haags stadspaleis hoorden. Later besloot Johan Maurits dat het beeld in zijn graftombe (Fürstengruft) in Siegen geplaatst moest worden, waar het nu nog steeds staat. Na verwijdering van deze kopie van Eggers’ buste koos het Mauritshuis ervoor om in plaats van dit grote werk een veel kleiner en postuum terracotta beeldje in de vaste collectie te laten zien. Ook dit werk maakt nu tijdelijk deel uit van de tentoonstelling Bewogen beeld.
In de tentoonstelling Bewogen beeld is ervoor gekozen om per object verschillende mensen aan het woord te laten komen en zo de verscheidenheid van mogelijke perspectieven op het onderwerp te belichten.
Te zien van 4 april tot 7 juli 2019.
Rembrandt van Rijn, twee Afrikaanse mannen, schilderij uit 1661, Mauritshuis Den Haag.
Frans Post, landschap met gezicht op Itamaracá in Brazilië, 1637, Mauritshuis, Den Haag.
Portret van Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604–1679) door Jan de Baen, ca. 1668-1670. Mauritshuis. Johan Maurits staat hier voor een deel van het park in Kleve waar hij later gouverneur namens de Grote Keurvorst van Brandenburg was.
Adriaen Hanneman, postuum portret van Maria I Stuart met bediende, ca. 1664. Maria Stuart was de echtgenote van stadhouder Willem II van Oranje Nassau. Zij is hier waarschijnlijk voor een kostuumfeest gekleed in een mantel van exotische veren, vermoedelijk uit de collectie van Johan Maurits van Nassau Siegen.
Blik in de tentoonstelling Bewogen beeld - Op zoek naar Johan Maurits in het Mauritshuis in Den Haag in 2019.
Jan van Logteren, portret van Johan Maurits van Nassau-Siegen, 1727, Mauritshuis, Den Haag. Dit terracotta-beeldje diende vermoedelijk als model voor een groter beeld. Maar voor welk doel dat moest dienen, blijft gissen.
26 april 2019
