Lucas van Leyden - Het Laatste Oordeel in het Rijksmuseum

Gaan helse monsters je pakken en zonder pardon meesleuren naar de eeuwige verdoemenis? Of wordt je door een bekoorlijke engel met een liefdevol gebaar naar de hemel gestuurd? Over deze vraag ontfermt zich een nieuwe aanwinst in het Rijksmuseum. Nieuwe aanwinst is niet helemaal correct. Het schilderij Het Laatste Oordeel  van Lucas van Leyden is er tijdelijk te zien. Want zijn thuis-museum, de Lakenhal in Leiden, wordt verbouwd. Dus kwamen beide musea deze plaatswissel overeen om het Leidense topstuk tijdens de periode van sluiting alsnog voor het publiek toegankelijk te maken.

Zo pronkt nu een enorm altaarschilderij van Lucas van Leyden in de Eregalerij van het Rijksmuseum. Het drieluik toont in het midden Jesus Christus op een (iets vereenvoudigde) regenboog. Christus oordeelt over alle mensen, of zij naar het eeuwige hemelrijk mogen of naar de brandende hel moeten afdalen. Aan de linkerkant en op de linker zijvleugel worden de gelukkigen door prachtige engelen naar de hemel gestuurd, in al hun onschuldige naaktheid. Aan de rechter kant daarentegen en op de rechtervleugel zien we de verschrikkingen, die de zondaars te wachten staan: Duivelse wezens, ogenschijnlijk geïnspireerd door Jheronimus Bosch, trekken je aan benen en haren de verdoemenis in en slepen je naar het brandend vuur van de hel.

Op zijn nieuwe locatie in de Eregalerij komt Lucas van Leydens Laatste Oordeel  een beetje over als een vreemde eend. Niet dat dit hoofdwerk van een van Hollands grootste kunstenaars geen plek in deze belangrijkste van alle museumzalen in het Rijksmuseum verdiend zou hebben. Nee, maar er hangen anders alleen meesterwerken uit de Gouden Eeuw, de bloeiperiode van Nederlandse schilderkunst in ongeveer de 17de eeuw. En als topstuk mag nu Het Laatste Oordeel  ertussen hangen, een werk dat zo'n honderd jaar of meer ouder is dan de rest hier, dat een duidelijk katholiek karakter heeft, anders dan (bijna) alles andere in de Eregalerij, en dat de taal van de Renaissance spreekt.

Tijdens de rondleiding in het Rijksmuseum nu het Laatste Oordeel van Lucas van Leyden te zien

Dit mag ons verbazen. Maar behalve een eerbetoon, is de plaatsing hier ook van praktische aard: Het altaarstuk is simpelweg te groot voor de zalen beneden waar het Rijksmuseum zijn kunstwerken uit de Renaissance toont – inclusief nog een ander, zeer boeiend altaarschilderij van Lucas van Leyden: De Aanbidding van het Gouden Kalf, ook zeer de moeite waard om opgezocht en bekeken te worden.

Het Laatste Oordeel  van Lucas van Leyden is dus de komende twee jaar te gast in het Rijksmuseum en kan zo onderdeel van uw museumrondleiding langs een aantal uitzonderlijke hoogtepunten worden. Tenzij u bang bent voor monsters, dan laten wij het natuurlijk beter links liggen.

Zin in een rondleiding in het Rijksmuseum? Klik dan hier of neem direct contact op. 

Augustus 2016