Een klok en haar klokkengieter

Veel plaatsen en gebouwen in Siegen werden op 16 december 1944 tijdens een geällieerde luchtanval vernietigd en beschadigd. Een ervan is de Martinikerk, de oudste kerk van de stad. En in deze kerk is nog een 15de eeuwse klok te vinden die er getuige van was. Ook al is het een inmiddels stille getuige. Want zij mag niet meer slaan. 

Een blijkbaar nog op een typemachine geschreven papiertje op de klok zelve informeert de bezoeker over een bijzonder verhaal. Wij lezen hier dat de klok bij de bombardementen en de daarop volgende brand samen met de houten klokkentoren opgetild werd, als met een ballon door de lucht zweefde alvorens in de brandende kerk te storten. 

Waarheid of een legende om de redding van de klok met iets meer symboliek op te poetsen? Deze Martiniklok werd volgens de inscriptie 1491 door Johann von Düren gegoten. De inscriptie luidt:

"mertine heischen ich johan van Duren gosse mich in den jaar mcccclxxxxi"

Nog weten wij niet al te veel over deze Johann von Düren. Behalve deze klok heeft hij in hetzelfde jaar nog een tweede klok voor de Martinikirche in Siegen gemaakt. Maar meer dan wat gesmolten resten zijn daarvan na de oorlog niet overgebleven. Deze klok was gewijd aan de heilige maagd Maria, of eventueel aan Martha.

Een kleine speurtocht op internet levert maar een beetje informatie over Johann von Düren op. Het stadsarchief van Keulen kent een oorkonde waarin het volgende staat: 

Die Eheleute Johann von Düren, Kannengießer, und Lysgyn, empfangen von der Meisterin Elisabeth von Reven und dem Konvente von Weiher, nun zu St. Cäcilien in Köln, ein Haus in der Engergasse daselbst (welches vordem u. a. Arnold Schillynck und dessen Gattin Feigyin besessen) zu einem Kanon von 3 Schillingen in Erbpacht. Datum anno dom. Milles. quadringetes. septuages. septimo.

(Bron: Findbuch van het Damenstift St. Cäcilien, zoals gepubliceerd op de website van het archief van Noordrijn-Westfalen http://www.archive.nrw.de/LAV_NRW/jsp/findbuch.jsp?archivNr=2&tektId=2417&id=01563&bestexpandId=2409&klassId=1&seite=2, in de versie van 17-1-2013)

Een kannegieter, in ieder geval dus ook een metaalgieter, met dezelfde naam als onze klokkengieter kreeg in 1477 een huis in de Engerstraße in Keulen. Grote kans dat het hier om onze Johann von Düren gaat, Köln ligt immers op maar nauwelijks 100 km afstand van Siegen. 

Een overzicht van klokken in de Eifel leert dat er een klok van Johan van Düren in St. Andreas in Mechernich-Glehn aanwezig is. Deze is gegoten in 1485. 

(Bron: Norbert Jachtmann, Glockenmusik in der Region Eifel, zonder jaar, pag. 203, voormaals op internet beschikbaar onder deze url: http://www.glockenbuecheraac.de/pdf/region_eifel.pdf, hier door mij aangetroffen op 17-1-2013)

In een studie over kerken in het Erzbistum Trier uit de reeks Germannia sacra  is te lezen dat wij van twee generaties gieters van deze naam uit moeten gaan (miischien vader en zoon) die tussen 1475 en 1540 actief waren. 

(Bron: Wolf-Heino Struck, Die Bistümer der Kirchenprovinz Trier. Das Erzbistum Trier 5. Die Stifte St. Severus in Gemünden, St. Maria in Diez mit ihren Vorläufern. St. Petrus in Kettenbach. St. Adelphus in Salz, 1988, pag. 145, online gevonden onder http://personendatenbank.germania-sacra.de/files/books/NF%2025%20%20Struck%20St.%20Severus,%20St.%20Maria.pdf op 17-1-2013.)

In de voetnoten worden hier twee bronnen vermeld die ik nog niet heb kunnen raadplegen. Als dat wel een keer gebeurd is zal ik de resultaten hier melden. 

Waarom te klok trouwens niet meer mag slaan? Bij de val van de toren is een scheur ontstaan en is de klok dus onbetrouwbaar geworden. Daarom staat zij nu in de kerk en is ze wel door bezoekers te bewonderen. 

17 januari 2013