Een moederfiguur voor kunstenaars in Düsseldorf

Wie tussen de naoorlogse gebouwen rondom de Andreaskirche in Düsseldorf omhoog kijkt, ontdekt misschien het stukje "street art" boven aan het gebouw van het restaurant aan de hoek, schuin tegenover de kerk.

Je vermoedt het niet maar hier is een van de beroemdste vrouwen van Düsseldorf afgebeeld.
En niet alleen hier. Deze dame, Johanna Ey, geldt als de meest geportretteerde vrouw van Duitsland. En men kan niet eens zeggen dat haar bijzondere schoonheid daar aanleiding toe gaf.

Nee, er zijn andere redenen waarom kunstenaars haar beeltenis zo vaak schilderden en tekenden. Mutter Ey (moeder Ey), zoals ze later liefdevol genoemd werd, kwam oorspronkelijk uit een eenvoudig gezin. Zij werd 1864 geboren in Wickrath bij Mönchengladbach. Tijdens haar - behoorlijk ongelukkige - huwelijk kreeg zij 10 kinderen, waarvan acht al op jonge leeftijd overleden. In 1907 ging zij scheiden. Nu helemaal op haar eigen krachten aangewezen, opende zij 1910 in Düsseldorf een bakkerij waar ook koffie en hapjes geserveerd werden. En daarmee begon het. Vanouds een kunststad, kwamen ook veel jonge kunstenaars in haar café langs. Omdat die vaak in financiële moeilijkheden verkeerden en niet altijd konden betalen, nam zij wel eens schilderijen en tekeneningen in plaats van contant geld als betaling aan. Haar bakkerij groeide uit tot een trefpunt voor kunstenaars, musici, journalisten en acteurs. Dit bracht haar op het idee om, nog tijdens de Eerste Wereldoorlog, in 1916 van beroep te veranderen en - helemaal ongeschoold op dit gebied - een kunsthandel te openen.

Johanna Ey en haar kunsthandel in Düsseldorf

Haar galerie bevond zich op het adres Hindenburgwall 11. Deze straat kreeg later de naam Alleestraße en heet nu Heinrich-Heine-Allee.  De galerie van moeder Ey begon met een focus op de "Düsseldorfer Malerschule" (de schilderschool van Dusseldorf). Maar gauw werd Johanna Eys kunsthandel het middenpunt van vooruitstrevende kunstenaars in Düsseldorf en van de kunstenaarsgroep "Das Junge Rheinland". Vaak vonden er voor in en voor haar galerie levendige discussies plaats, die zo nu en dan ook zo vel werden dat de politie zich geroepen voelde om in te grijpen. Mutter Eys entourage werd gevormd door tal van avant-gardistische schilders en beeldhouwers, waaronder grote namen als Max Ernst, Otto Pankok en Otto Dix. Ook schilderijen van Paul Klee en Pablo Picasso werden bij haar tentoongesteld. 

Van Otto Dix is ook een van de beroemdste portretten van Johanna Ey afkomstig, dat onder deze link te zien is. Maar er zijn zo veel meer portretten van haar. Dat komt mede doordat zij portretten bij haar kunstenaarsvrienden in opdracht gaf, om hen financieel te steunen. Het Stadtmuseum Düsseldorf bezit alleen al zo'n 100 portretten van Johanna Ey en veel anderen bevinden zich in privébezit. Mutter Ey werd door haar schilders zeer gewaardeerd, wat ook blijkt uit een bijzonder verjaardagsgroet. Voor haar 65ste verjaardag rijmde Max Ernst vanuit Parijs voor haar de regels:

grosses ey wir loben dich,
ey wir preisen deine staerke,
vor dir neigt das rheinland sich
und kauft gern und billig deine werke!

(Groot Ey wij prijzen jou, Ey wij prijzen jouw kracht, het Rijnland buigt voor jou en koopt graag en gunstig jouw werken.)

„Hannes Maria Flach, Mutter Ey, 1928“ von Hannes Maria Flach (1901-1936) - http://www.raederscheidt.com/Hannes_Maria_Flach.html. Über Wikipedia.

Hierboven een afbeelding (door wikipedia voor invoegen in andere websites beschikbaar gesteld) waarop Johanna Ey te zien is zoals zij er echt uitzag. Ook hier zeer herkenbaar, met de karakteristieke brillenglazen die even rond waren als haar kleine moederlijk aandoende figuur.

Toen de nationaalsocialisten aan de macht kwamen, betekende dit niets goeds voor Moeder Ey en haar kunstenaars. Vrijwel allen behoorden volgens de nazi's tot de zo genoemde "Entartete Kunst" ("ontaarde kunst"). In 1933 werd er beslag gelegd op haar collectie van schilderijen en veel van haar schilders emigreerden. Een jaar later in 1934 moest zij haar galerie sluiten. Ook Johanna Ey bracht de Tweede Wereldoorlog buiten Düsseldorf door. Desondanks bleef zij blijkbaar een invloedrijke figuur in de artistieke wereld van Düsseldorf. Nog in 1939 merkte zij op dat veel ambtenaren van de stad het in hun broek deden als haar naam genoemd werd. 

Na de oorlog keerde zij in 1945 terug naar Düsseldorf en probeerde opnieuw haar brood in de kunsthandel te winnen, echter met beduidend minder succes dan voorheen. Mevrouw Ey overleed al twee jaar later in 1947. Zij werd begraven op de Nordfriedhof. Later werd een beeldje van haar in de Spee'sche Park geplaatst en een straatje in het centrum van Düsseldorf naar haar benoemd. Aan de hoek van deze Mutter-Ey-Straße is het hier boven afgebeelde zoveelste portret van haar te vinden. 

September 2014

Tweet